Polacy pozywają Skarb Państwa za smog

Ruszają przełomowe pozwy dwóch chorych na astmę Polaków. Mogą liczyć na odszkodowanie w wysokości nawet kilkuset tysięcy złotych. Czy w ich ślad pójdą tysiące kolejnych osób?

55-letni Pan Andrzej z Rybnika oraz 5-letni chłopiec spod Torunia cierpią na astmę i inne powikłania układu oddechowego. W ich imieniu pozew przeciwko Skarbowi Państwa składa fundacja Client Earth Prawnicy dla Ziemi. Poszkodowani mogą liczyć na odpowiednio 200 i 100 tys. PLN zadośćuczynienia za utratę zdrowia oraz odszkodowania za koszty leczenia. 

„Mój syn każdego dnia zmaga się z chorobą, która odbiera mu dzieciństwo.  Zwykłe wyjście na dwór może zaostrzyć jego dolegliwości, więc często staramy się unikać przebywania na zewnątrz w sezonie grzewczym. Czyste i bezpieczne powietrze to nie luksus, to potrzeba, bez której normalne życie dla niego staje się niemożliwe. Przecież mój syn ma prawo do normalnego życia – do zabawy i beztroski, jak każdy 5-latek” – mówi Urszula, matka chłopca.

W podobnej sytuacji jest zapewne wielu Polaków. Smog bezsprzecznie przyczynia się do chorób płuc, ale nie tylko. Wpływa negatywnie również na pracę serca, układu nerwowego i hormonalnego. Według raportu firmy doradczej Deloitte z 2019 r. smog kosztuje Polskę aż 111 mld zł rocznie, a działania w tym zakresie są wciąż niewystarczające.

Podobny pozew skarżący Państwo za zaniechania w zakresie poprawy jakości powietrza wytoczył w 2015 r. mieszkaniec Rybnika. Sąd drugiej instancji zasądził odszkodowanie na jego korzyść w wysokości 30 tysięcy złotych. Niestety pieniędzy nie otrzymał – we wrześniu 2024 r. Skargę Nadzwyczajną w tej sprawie złożyła Prokuratura Generalna.

Tym niemniej fala tego typu pozwów narasta w całej Unii Europejskiej i z reguły kończą się wygraną obywateli, którzy nie chcą ponosić kosztów zbyt wolnej walki państw z zanieczyszczeniem powietrza. Trzymamy kciuki by podobne wyroki zaczęły zasądzać również polskie sądy.

W październiku coroczny ranking najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce przygotował Polski Alarm Smogowy. Najwięcej przekroczeń norm stwierdzono w województwach łódzkim, śląskim i małopolskim. Na czele rankingu znalazły się między innymi takie miasta jak Nowa Ruda, Sucha Beskidzka, Nowy Targ, Rybnik, Brzeziny. Najczystsze powietrze jest natomiast w Zielonej Górze, Suwałkach i Koszalinie. Autorzy raportu przyznają też, że od jego pierwszej edycji z roku 2014 widać znaczącą poprawę.

Unia Europejska nie ustaje w walce o czyste powietrze – w październiku przyjęto nowe, bardziej wymagające normy jakości powietrza, które mają obowiązywać od 2030 roku.